Öncelikle akvaryumseverler tarafından çok popüler bir familya olan canlı doğuranları tanıtarak başlamak istiyorum
Bu türe mensub balıklar yumurtalarının evrelerini kendi bünyesinde geçirip yumurtalarını bırakırlarken yırtılma sonucu yavruların dünyaya 1-2sn içinde yüzer halde getirdikleri için genel manada ‘Canlı Doğuranlar’ olarak lanse edilmişlerdir
Bu türün en çok bilinen ve en popüler balığı Lepistesler’dir Çok çeşit formları olabileceği gibi türler arasında çaprazlama ile onlarca da varyetesi mevcutturBu bağlamda PlatyKılıçkuyrukVeliferaMolly’ler de de çaprazlama ve bir sürü varyete mevcutturHatta öyle ki akvaryumlarımızda kendi kendilerine dahi kolaylıkla çaprazlanabildiği görülmüştür
Canlı doğuranların akvaryumseverler tarafından kolaylıkla beslenebileceği olgusu maalesefki yanlıştır Ama bu pazarda ucuz olmalarıkolay üretilmeleri onları kolay balık olarak görülmesine sebebiyet vermektedir Oysa sazangil familyasından bir çok tür daha kolay balıklardır diyerek bir kıyaslama bile yapabiliriz(Örn: Japon)
Canlı doğuranlarideal anlamda bitkili tropikal balıklar olduklarından su sıcaklığının 26-28 derecelerde olduğu ph 7-8 aralığında olduğu orta sertlikteki sulardan hoşlanırlar Bitki olarak akvaryum dekoruna göre seçimler gerçekleştirilebilir Ama yavruların kolay saklanabilmesi ve anaçlar tarafından yem olmasını engellemek anlamında Java moss vb bitkiler öncelikli tercih olmalıdırKullanılacak filtre dış filtre yada şelale filtre yada debisi az iç filtre olmalıdır Yüksek debili filtreler balığın yorgun düşmesine sebebiyet verecekrahatsız edecektirKullanılacak kum balıklardan ziyade bitkiler için seçilmelidirCanlı doğuranlarda ince taneli quartz kumlar genel anlamda tercih edilirIşıklandırma bitkilere göre seçilmeli ve günde ortalama 7-10 saat açık kalmalıdır
Sağlıklı bir akvaryum donanımları tam bir akvaryumdur Eksik bir şey demek çarklarından biri eksik makinaya benzer; çalışmazyürümez
***Black Molly türleri akarsuların denize dökülen yerlerine daha yakın bölgelerde yaşadıkları için akvaryum suyuna yeterli miktarda iyotsuz tuz eriği takviyesi yapılması daha rahat bir ortam sağlanması için uygundur
İdeal akvaryum koşullarını sağladıktan sonra cinsiyet ayrımına geçebiliriz sanıryorum Canlı doğuranları genel manada cinsiyet ayrımı en kolay yapılabilen familyadır desem yeri vardır Nitekim erkek-dişi ayrımı dış fizyolojik görünüşle kolaylıkla anlaşılır Erkeklerde alt yüzgeçlerin arasında ‘genopodium’ (erkeklik organı)(uzuncaince tüpçük) bariz görülür Dişilerde ise yelpazeyelken biçiminde bir üçüncü yüzgeç olarak gözükmektedir
Şekil yukarıdaki bilgiler doğrultusunda incelenirse; çizimlerde görülen balıklardan üstteki bariz bir şekilde yelpaze(yelken) bir anüs yüzgecine sahipken; resimde alttaki balıkta alt yüzgeçlerin arasında ‘genopodium’ (uzunca borutüpçük) fark edilmektedirYani üstteki dişi alttaki erkek diyebiliyoruz Bu bütün canlı doğuranlar için çok basit ve kesin bir cinsiyet ayrımıdır
Bir başka cinsiyet ayrımı içinde şöyle bir yöntem uygulanabilir Çoğu türde olduğu gibi canlı doğuranlarda da heybetlirenkliihtişamlıalbenili balık erkek balıktır Zaten yanyana geldiklerinde dişi-erkek arasında olağanüstü fark bariz bir şekilde ortadadır
***(Yukarıdaki cinsiyet ayrımı açıklamaları bütün canlı doğuranlar için geçerli cinsiyet ayrımı açıklamalarıdır PlatiLepistesVelifera MollyKılıçkuyruk)
Cinsiyet problemimizi ortadan kaldırdıkŞimdi sırada eşleşmegebelik ve yavrulama süreci var
Canlı doğuranlarda eşleşme erkek balığın dişi balığı sürekli rahatsız etmesi ile gözlemlenebilir Erkek dişiyi asla rahat bırakmaz Bu bağlamda akvaryuma koyulacak orta geniş yapraklı bitkiler ile dişi balığın dinlenebileceği uygun ortam yaratılabilir Erkek bu baskıları sonucunda dişi hazır ise istediğini alır ve çiftleşirler Dişiler aldıkları spermleri 3-5 hatta 7-8 doğumda kullanabilirlerBunun için fizyolojik bir depolama üniteleri mevcuttur Çiftleşen dişilerde gebelik ortalama 30 gün sürerTabi bu süreç akvaryum koşullarına bağlı olarakta değişebilir.
Canlı doğuranlarda yavru bakımı kolay olsada yavruların kurtarılması çeşitli şekillerde sağlanabilirŞimdi yavrulayan anaçtan sonraki safhaları inceleyelim;
Anaç balık doğumuna yakın durgunlaşır İşte bu zaman anaç balık yavruluğa yada bir başka tanka alınıp yavrulaması sağlanabilir.Yavruluklar anaç balıkları bazen strese sokarDoğum süresi bu nedenle gecikebilir ama en emin yöntemdirAyrı akvaryum uygulaması yapılacaksa dip kısmı tamamen java moss ile kaplanmış bir mini akvaryum bu iş için biçilmiş kaftandırBu sağlanamıyorsa rafya ile taban tamamen kıvır kıvır kaplanmalı ve doğumdan hemen sonra dişi balık yavru tankı diye tabir edeceğimiz tanktan uzaklaştırılmalıdır Böyle bir imkanımız yoksa ‘Kendin yap sistemleri’ bölümünden yavruluk yapımı konularına bakabilirsiniz İlla yavruluk kullanmanıza gerek var mıdır diye bir soru duyar gibiyimEvet arkadaşlar en emin yollar yukarıdaki yollardır Ama iyi bitkilendirilmiş tanklarda ve iyi besilenmiş balıklarda yavruları yememe nadiren görülürBulunduğu akvaryumdan ayırmadan yapılan doğumlarda malesef ki kayıplar büyük olacaktırAma hepside yenecektir diyememDekorunuzubitkilerinizi bilgileriniz ve tavsiyeler doğrultusunda yaparsanız soyunu devam ettirecek kadar hatta daha fazlası yavru elde edeceğinizi kesin bir şekilde söyleyebilirim
Yavrular doğumdan bir kaç dakika sonra serbestçe yüzebilir hale gelirlerBu zamanda artemia onlar için mükemmel yiyecek dilimini oluştururlarAma yukarıda da belirttimYavruları beslemek çok kolaydır İlla artemia vermek zorunda değilsiniz Çok ince bir şekilde dövülmüş pul yem kolaylıkla yavru balıklar tarafından kabul görecektirYada pek uygulanmayan ama uzmanlar tarafından uygulanan yumurta sarısı ezilerek verilebilirYani yavru büyütmek yavruları kurtarmaktan daha kolaydır
Yavrularda cinsiyet ayrımıda kolaylıkla yapılabilirYine yukarıda tarif ettiğim fizyolojik gözlemlerle yapılabilir Erkekler için tüpçük dişiler için yelpaze yüzgeç gözlemlenmeye çalışılmalıdırBiraz daha büyüyen yavrularda renklenenlerin birçoğuda erkektir denebilir
Yavrular ayrı bir akvaryumda büyütüldükten sonra; anaç lepisteslere yem olmayacağı görüşür benimsendiği anda ana akvaryuma alınabilirlerYani 2cm olan bir yavru yetişkenlerden kaçabilir onlara yem olmayabilmektedir